ภูมิทัศน์ความปลอดภัยทางไซเบอร์ร่วมสมัย: การบูรณาการเชิงยุทธศาสตร์ระหว่างนิติศาสตร์ พฤติกรรมศาสตร์ และวิศวกรรมความมั่นคง

แก่นหลัก (Three Pillars for Sustainable Cyber Resilience):

ความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์ที่ยั่งยืนเกิดจากการบูรณาการสามเสาหลักเข้าด้วยกัน แทนการพึ่งพาเทคโนโลยีเพียงอย่างเดียว:

1. นิติศาสตร์ไซเบอร์ (Cyber Jurisprudence): กรอบกำกับดูแลและนิยามความเสี่ยง (Legal as a Driver)
2. จิตวิทยาความมั่นคง (Security Psychology): กลไกสร้างภูมิคุ้มกันทางความคิดและพฤติกรรมมนุษย์ (Human as the Last Line)
3. ยุทธศาสตร์ทางเทคนิคแบบพลวัต (Dynamic Technical Strategy): เครื่องมือในการป้องกัน ตรวจจับ และตอบโต้ (Technology as an Enforcer)

ภัยคุกคามร่วมสมัย:

• ภัยคุกคามได้ยกระดับเป็น อาชญากรรมไซเบอร์เชิงอุตสาหกรรม (Industrialized Cybercrime) และ Ransomware-as-a-Service (RaaS)
• ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ถูกใช้เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาในการสร้าง Polymorphic Malware และ Context-Aware Phishing
• รายงาน Verizon DBIR 2024 ระบุว่า 68% ของการละเมิดข้อมูลยังมี ปัจจัยมนุษย์ (Human Element) เป็นองค์ประกอบหลัก

เสาหลักที่ 1: นิติศาสตร์ไซเบอร์ (กฎหมายไทย):

• พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ฯ (CCA) 2560: เน้นการปราบปรามอาชญากรรมและควบคุมเนื้อหา (มาตรา 14, 11) และกำหนดให้ผู้ให้บริการต้องเก็บ Log อย่างน้อย 90 วัน (มาตรา 26)
• พ.ร.บ. ไซเบอร์ (CSA) 2562: เปลี่ยนผ่านสู่การป้องกันเชิงรุก มุ่งเน้นการปกป้อง โครงสร้างพื้นฐานสำคัญ (CII) และมีการจำแนกภัยคุกคามเป็น 3 ระดับ (ไม่ร้ายแรง, ร้ายแรง, วิกฤต)
• พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (PDPA) 2562: พลิกข้อมูลให้เป็น ภาระรับผิดชอบ (Liability) ที่ต้องได้รับการคุ้มครอง (เช่น กรณี JIB ถูกปรับ 7 ล้านบาท)

เสาหลักที่ 2: ปัจจัยมนุษย์และจิตวิทยาความมั่นคง:

• ผู้โจมตีใช้ประโยชน์จากจิตวิทยา เช่น Cognitive Workload, Inattentional Blindness, และ Cognitive Biases (เช่น Authority Bias)
• วิศวกรรมสังคม (Social Engineering) มีหลายรูปแบบ เช่น Phishing (คลิกลิงก์อันตรายใน 21 วินาที), Vishing, และ Pretexting
• การสร้าง “เกราะมนุษย์” (Human Firewall) ต้องทำผ่านการฝึกอบรมแบบจำลองสถานการณ์ (Simulation-based) และสร้าง วัฒนธรรมไม่จับผิด (No-Blame Culture)

เสาหลักที่ 3: ยุทธศาสตร์ทางเทคนิคแบบพลวัต:

• Zero Trust Architecture (ZTA): แทนที่ Defense in Depth แบบดั้งเดิม ด้วยหลักการ “ไม่ไว้วางใจสิ่งใด ตรวจสอบทุกอย่างเสมอ” และใช้หลักการ Least Privilege Access
• Purple Team: การบูรณาการการทำงานระหว่าง Red Team (จู่โจม) และ Blue Team (ตั้งรับ) เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการตรวจจับอย่างต่อเนื่อง โดยใช้เครื่องมือ BAS (Breach and Attack Simulation)

เอกสารประกอบการรายงานผลการไปราชการ อบรม Cybersecurity ณ คณะวิศวกรรมศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์ เมื่อวันที่ 8-9 พฤศจิกายน 2568